Lời khuyên giao tiếp giữa cha mẹ và con cái

(Dành cho cha mẹ của trẻ dưới hai tuổi)

Trẻ em sinh ra đã thích giao tiếp với người khác; trước khi trẻ có thể nói chuyện, trẻ đã thể hiện nhu cầu và sở thích của mình thông qua các phương tiện không lời khác nhau (nét mặt, chuyển động cơ thể và giọng nói, v.v.). Tờ thông tin “Lời khuyên giao tiếp giữa cha mẹ và con cái” và video “Hãy Để Trẻ Nói Với Bạn” có mục đích giúp các bậc cha mẹ hiểu và trang bị những kỹ năng cần thiết để giao tiếp hiệu quả giữa cha mẹ và con cái.

*Tờ thông tin này bổ sung cho video ‘Hãy Để Trẻ Nói Với Bạn’ và cha mẹ và con cái nên xem để hiểu thấu đáo về cách giao tiếp hiệu quả giữa cha mẹ và con cái. Quý vị có thể truy cập video bằng cách truy cập trang web Cơ Quan Chăm Sóc Sức Khỏe Gia Đình, Sở Y Tế www.fhs.gov.hk hoặc mượn đĩa DVD từ các bác sĩ và y tá của Trung Tâm Chăm Sóc Sức Khỏe Bà Mẹ và Trẻ Em.

Thế nào là giao tiếp hiệu quả giữa cha mẹ - con cái?

Khi giao tiếp với con cái, chúng ta có xu hướng tập trung vào ý kiến của riêng mình hoặc những mệnh lệnh mà chúng ta đưa ra cho trẻ mà không quan tâm đến phản ứng hoặc sở thích của trẻ. “Giao tiếp một chiều” như “con nên đặt những cái vòng đó ở đây” hoặc “hãy mang quả bóng vào đây”, khó có thể thu hút được phản ứng của trẻ và sẽ không khơi dậy hứng thú nói chuyện của trẻ.

Giao tiếp hiệu quả giữa cha mẹ và con cái phải là giao tiếp hai chiều và mang tính tương tác, trong đó cả cha mẹ và con cái đều tham gia và tận hưởng quá trình này. Khi quý vị tương tác với trẻ, quý vị có thể quan sát nét mặt, giọng nói và cử chỉ của trẻ. Cố gắng đoán nghĩa của những cách diễn đạt không lời này và trả lời cho phù hợp. Bằng cách đó, trẻ sẽ biết rằng quý vị cố gắng hiểu trẻ và đến lượt trẻ sẽ thể hiện sự quan tâm và đáp lại quý vị.

Giao tiếp giữa cha mẹ và con cái diễn ra khi quý vị chơi với trẻ hoặc khi trẻ bày tỏ nhu cầu của mình với quý vị. Vui chơi là một phần quan trọng trong cuộc sống của trẻ em. Vui chơi giúp thư giãn và tạo cơ hội giao tiếp. Trong không khí vui tươi này, trẻ sẽ rất vui khi được khám phá và học hỏi cùng quý vị. Quý vị có thể tận dụng thời gian để dạy trẻ cách bày tỏ nhu cầu của mình.

Cách chuẩn bị cho giao tiếp giữa cha mẹ và con cái?

Mỗi đứa trẻ là cá thể duy nhất và tốc độ phát triển của chúng khác nhau. Quý vị nên chọn các hoạt động vui chơi phù hợp với giai đoạn và tốc độ phát triển, tính khí và sở thích của trẻ. Những trò chơi quá khó hoặc quá dễ đối với trẻ sẽ làm giảm hứng thú tham gia và làm mất đi cơ hội học tập của trẻ.

Để biết thêm thông tin về sự phát triển của trẻ, vui lòng đọc các tờ thông tin “Sự Phát Triển của Trẻ Em” và “Nuôi Dạy Con Cái” do Cơ Quan Chăm Sóc Sức Khỏe Gia Đình, Sở Y Tế xuất bản.

1. Cảm giác thoải mái

   Khi cảm thấy thoải mái, quý vị sẽ có đủ kiên nhẫn để quan sát hành vi của con mình trong quá trình chơi và phản ứng một cách thích hợp, để đạt được hiệu quả trong giao tiếp giữa cha mẹ và con cái. Khi quý vị mệt mỏi hoặc có tâm trạng không tốt, đừng ép mình chơi với con. Thay vào đó, hãy nghỉ ngơi, thư giãn trước khi chơi với con để quý vị không bỏ lỡ niềm vui khi đó.

2. Hiểu các đặc điểm của con quý vị
3. Thời gian và địa điểm

   Miễn là con quý vị không quá mệt hoặc cảm thấy không khỏe, quý vị có thể giao tiếp và chơi với trẻ bất cứ lúc nào bằng cách tận dụng các tình huống hàng ngày mà quý vị tiếp xúc.

Kỹ năng giao tiếp hiệu quả giữa cha mẹ và con

Với sự chuẩn bị trên, việc giao tiếp giữa cha mẹ và con cái sẽ dễ dàng hơn rất nhiều khi quý vị áp dụng những kỹ năng sau.

1. Đối diện trực tiếp

   "Đối diện trực tiếp" tạo điều kiện tương tác thuận lợi. Điều này cho phép quý vị quan sát hành vi của con mình trong khi trẻ có thể nhìn rõ nét mặt của quý vị. Quý vị có thể ngồi xổm xuống hoặc ngồi trên sàn để tự điều chỉnh chiều cao của trẻ.

2. Hãy để trẻ dẫn dắt

   Để trẻ dẫn dắt trong quá trình giao tiếp sẽ làm tăng ý muốn giao tiếp của trẻ. Trẻ sẽ rất vui khi khám phá và học hỏi cùng quý vị. Trước tiên, quý vị có thể quan sát xem trẻ quan tâm hoặc chơi với vật gì, sau đó theo dõi sở thích của trẻ và trở thành bạn chơi cùng trẻ.

   Nếu trẻ không tỏ ra thích thú với hoạt động mà quý vị chọn, không ép buộc trẻ, nếu không quý vị có thể làm trẻ khó chịu.

   Ví dụ: Mẹ muốn chơi vòng nhựa với con gái, nhưng trẻ lại thích ném bóng hơn. Vì vậy mẹ hãy chiều theo sở thích của trẻ và ném bóng cùng trẻ. Đồng thời, mẹ mô tả hành động của trẻ và dạy trẻ những từ liên quan.

3. Nói về những thứ trong tầm mắt quan sát

   Mô tả những thứ trong tầm mắt quan sát giúp trẻ hiểu thêm về các đồ vật và sự kiện, đồng thời cũng giúp tăng cường sự phát triển ngôn ngữ của trẻ. Tùy thuộc vào tình huống và sở thích của trẻ, quý vị có thể sử dụng hành động cùng với các từ đơn giản để mô tả các đồ vật hoặc hành động liên quan. Sử dụng các cụm từ đơn giản để giới thiệu từ vựng như tên của đồ vật, đặc điểm hoặc chức năng của chúng cho trẻ để trẻ dễ hiểu nghĩa.

   Hãy nhớ thỉnh thoảng tạm dừng khi trò chuyện. Điều này sẽ tạo cơ hội cho trẻ phản hồi và tham gia, làm tăng cơ hội để trẻ thể hiện bản thân.

   Ví dụ: Khi người cha đang chơi với con trai mình, ông ấy mô tả tình huống cho con trai mình bằng những từ đơn giản. Đồng thời ông ấy đưa những chiếc vòng hình con vịt cho con trai, ông ấy nói “Duckie”, “Hãy xỏ vòng vào” và mô tả đặc điểm của vật “Đây là một cái lỗ!”

4. Phản hồi nhiều hơn và khen ngợi trẻ

   Khen ngợi và phản hồi kịp thời những nỗ lực của trẻ trong việc thể hiện bản thân. Điều này khuyến khích trẻ tham gia giao tiếp với quý vị cũng như thúc đẩy trẻ thể hiện bản thân. Khi trẻ thể hiện bằng cách tạo ra âm thanh hoặc cử chỉ, quý vị có thể bắt chước hành động của trẻ và đoán ý của trẻ. Đồng thời, hãy đáp lại bằng cách mô tả hành động của trẻ bằng những từ ngữ đơn giản. Hãy khen ngợi trẻ vì những nỗ lực của trẻ.

   Ví dụ: Người cha đang chơi vòng nhựa với con trai. Ông khen ngợi trẻ vì đã tham gia chơi. Khi trẻ tỏ ra thiếu kiên nhẫn thể hiện qua âm thanh của mình, người cha cho rằng con không còn hứng thú và trả lời: “Con không muốn chơi cái này à? Thế còn cái này thì sao?”

Đặt ra kỳ vọng hợp lý

Nuôi dạy một đứa trẻ mang lại nhiều niềm vui và thử thách. Mỗi đứa trẻ đều có tốc độ phát triển và thế mạnh khác nhau; trẻ có thể đạt được một số kỹ năng trong một số lĩnh vực phát triển sớm hơn trong khi lại muộn hơn ở các lĩnh vực khác.

Bố mẹ cần hiểu và chấp nhận rằng sẽ có những khác biệt riêng trong sự phát triển của con cái họ. Đôi khi, ngay cả khi quý vị đã sử dụng các kỹ năng giao tiếp hiệu quả, thành tích của trẻ có thể không cho thấy sự cải thiện đáng kể như quý vị mong đợi. Khi quý vị có thể theo dõi tốc độ học tập của trẻ và kiên nhẫn hướng dẫn trẻ, quý vị sẽ rất vui khi thấy con mình phát triển vui vẻ trong một môi trường thoải mái.

Nếu quý vị có bất kỳ thắc mắc nào về sự phát triển của con mình, vui lòng liên hệ với Trung Tâm Chăm Sóc Sức Khỏe Bà Mẹ và Trẻ Em hoặc các chuyên gia chăm sóc sức khỏe khác.

Đường Dây Nóng Cung Cấp Thông Tin 24 giờ của Cơ Quan Chăm Sóc Sức Khỏe Gia Đình, Sở Y Tế:
2112 9900

Cơ Quan Chăm Sóc Sức Khỏe Gia Đình, Sở Y Tế: www.fhs.gov.hk

Dịch Vụ Đánh Giá Trẻ Em, Sở Y Tế: www.dhcas.gov.hk