สุขภาพจิตหลังคลอด

(HTML เนื้อหาปรับปรุง 11/2019) (ตีพิมพ์ซ้ 12/2019)

ความสำคัญของสุขภาพจิตหลังคลอด

เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนหลังคลอด การเปลี่ยนแปลงของบทบาทหน้าที่ ความท้าทายในการดูแลทารกและปัญหาครอบครัว ผู้เป็นแม่อาจมีความเสี่ยงสูงที่จะป่วยเป็นโรคอารมณ์แปรปรวน ภาวะซึมเศร้าหลังคลอด ซึ่งสามารถส่งผลกระทบต่อความสามารถของผู้เป็นแม่ในการดูแลทารก และมีผลกระทบต่อสุขภาพทางร่างกายของทารก พัฒนาการด้านความคิดและพัฒนาการด้านอารมณ์และพฤติกรรมของทารก คู่ชีวิตของผู้เป็นแม่ที่มีอาการซึมเศร้าหลังคลอดก็มีความเสี่ยงด้านความแปรปรวนทางอารมณ์ด้วยเช่นกัน ดังนั้นการดูแลสุขภาพจิตของผู้เป็นแม่หลังคลอดจึงเป็นเรื่องที่สำคัญมาก

ปัจจัยเสี่ยงหลักของภาวะซึมเศร้าหลังคลอด

ยังไม่ทราบสาเหตุที่แท้จริงของภาวะซึมเศร้าหลังคลอด งานวิจัยได้ระบุว่าปัจจัยที่อยู่ในตารางด้านล่างนี้เกี่ยวข้องกับความเสี่ยงที่เพิ่มขึ้นของภาวะซึมเศร้าหลังคลอด:

ปัจจัยทางคลินิก

  • ภาวะทางจิตเวชที่เป็นอยู่ก่อนซึ่งรวมถึงโรคซึมเศร้าและวิตกกังวล
  • ภาวะซึมเศร้าหรือวิตกกังวลในช่วงระหว่างตั้งครรภ์

ปัจจัยทางจิตสังคม

  • แนวโน้มลักษณะการเป็นโรควิตกกังวล
  • ขาดการสนับสนุนทางสังคม
  • ชีวิตการแต่งงานที่ไม่ดี
  • ความสัมพันธ์กับญาติที่เกิดจากการแต่งงานไม่เป็นที่พอใจ
  • ความรุนแรงในครอบครัว
  • ปัญหาทางการเงิน
  • เหตุการณ์น่าตึงเครียดในชีวิต

ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการคลอดและที่เกี่ยวข้องกับทารก

  • ภาวะแทรกซ้อนของการคลอดก่อนกำหนด
  • การคลอดบุตรโดยการผ่าตัดฉุกเฉิน
  • การแท้งมาก่อน / ภาวะมีบุตรยาก
  • การตั้งครรภ์โดยไม่ได้วางแผน
  • ทารกเป็นโรคแต่กำเนิด / คลอดก่อนกำหนด

ปัญหาด้านอารมณ์หลังคลอด

ปัญหาด้านอารมณ์หลังคลอดมีสามประเภท: (1) ภาวะอารมณ์เศร้าหลังคลอด (2) ภาวะซึมเศร้าหลังคลอด (3) โรคจิตหลังคลอด ซึ่งแต่ละภาวะมีความแตกต่างกันด้านความชุก การนำเสนอทางคลินิก ระดับความรุนแรง และการจัดการ

(1) ภาวะอารมณ์เศร้าหลังคลอด

  • 40% - 80% ของหญิงหลังคลอดได้รับผลกระทบ
  • เป็นสภาวะชั่วคราวที่จำแนกตามลักษณะของการมีอารมณ์แปรปรวน ร้องไห้ นอนไม่หลับและโมโหง่าย อาการเหล่านี้มักเกิดขึ้นประมาณวันที่ 3 หรือวันที่ 5 หลังการคลอด
  • อาการเหล่านี้ค่อนข้างเบาและจะหายไปเองในไม่กี่วัน

(2) ภาวะซึมเศร้าหลังคลอด

  • 13% - 19% ของหญิงหลังคลอดได้รับผลกระทบ
  • อาการต่าง ๆ จะคล้ายกับโรคที่มีอารมณ์ซึมเศร้าที่เกิดขึ้นในช่วงเวลาอื่น ปกติแล้วอาการนี้จะเกิดขึ้นภายใน 6 สัปดาห์แต่สามารถเกิดขึ้นเมื่อใดก็ได้ภายในเวลาหนึ่งปีหลังคลอด
  • ผู้เป็นแม่ที่มีภาวะซึมเศร้าหลังคลอดส่วนใหญ่จะฟื้นตัวได้หากตรวจพบตั้งแต่เนิ่น ๆ และได้รับการรักษาที่เหมาะสมและได้รับการสนับสนุนจากครอบครัว

(3) โรคจิตหลังคลอด

  • 0.1% - 0.5% ของหญิงหลังคลอดได้รับผลกระทบ
  • ลักษณะที่เกิดขึ้นอย่างชัดเจนประกอบด้วยการได้ยินเสียงแว่ว ความคิดแปลกประหลาดว่าจะโดนผู้อื่นทำร้ายและความคิดที่จะทำร้ายตนเองหรือทารก ปกติแล้วอาการเหล่านี้จะเกิดขึ้นภายใน 14 วันหลังคลอด
  • ซึ่งคืออาการทางจิตฉุกเฉิน จำเป็นต้องได้รับการตรวจโดยจิตแพทย์หรือเข้าตรวจที่แผนกอุบัติเหตุและเหตุฉุกเฉินของโรงพยาบาลอย่างเร่งด่วน

การระบุภาวะซึมเศร้าหลังคลอดเบื้องต้น

อาการหลักของภาวะซึมเศร้าหลังคลอด:

  • อารมณ์ซึมอย่างต่อเนื่อง เช่น รู้สึกซึมเศร้าและเสียใจ ร้องไห้โดยไม่มีสาเหตุหรืออยากร้องไห้แต่ไม่มีน้ำตา
  • สูญเสียความสนใจในกิจกรรมเกือบทั้งหมด (รวมถึงสูญเสียความสนใจในบุตรของตนด้วย)
  • ไม่อยากอาหาร
  • มีปัญหาการนอน
  • เหนื่อยล้าหรือไม่มีแรงตลอดเวลา
  • ไม่มีสมาธิหรือตัดสินใจลำบาก
  • รู้สึกผิด ไร้ค่า และไร้ความหวัง
  • มีความวิตกกังวลและโมโหง่ายมากเกินไป

หากมีอาการดังกล่าวมากกว่า 2 สัปดาห์และมีผลกระทบอย่างมากต่อการใช้ชีวิตประจำวันของผู้เป็นแม่ ให้ติดต่อผู้เชี่ยวชาญเพื่อขอความช่วยเหลือทันทีที่เป็นไปได้

เคล็ดลับในการป้องกัน

  • เตรียมความพร้อมอย่างเหมาะสมก่อนการตั้งครรภ์ซึ่งรวมถึงการวางแผนครอบครัวและการเงินที่เหมาะสม
  • มีความคาดหวังที่ขึ้นอยู่กับความเป็นจริงของการเป็นผู้ปกครองเพื่อช่วยจัดการชีวิตหลังจากการคลอด
  • เรียนรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับการตั้งครรภ์ การคลอดและการดูแลทารกเพื่อลดความวิตกกังวล เช่น เข้าร่วมเวิร์กชอปการดูแลทารกและการเลี้ยงดูบุตรในศูนย์แม่และเด็ก เข้าร่วมการสนนาและเวิร์กชอปที่จัดโดยองค์กรอื่น ๆ ฯลฯ
  • มีการแบ่งปันประสบการณ์กับผู้ปกครองคนอื่น ๆ และยกระดับการสนับสนุนทางสังคม
  • สร้างการสนทนาที่มีประสิทธิภาพกับคู่ครองและสมาชิกคนอื่น ๆ ในครอบครัวเพื่อการพัฒนาความเข้าใจและการสนับสนุน
  • พักผ่อนและนอนหลับอย่างเพียงพอ เช่น จัดให้มีความช่วยเหลือด้านงานบ้านและการดูแลทารกหลังการคลอด
  • หาเวลาพักผ่อนและทำกิจกรรมที่ผ่อนคลาย เช่น ไปเดินเล่นหรือโทรหาเพื่อน
  • รับประมานอาหารที่ดีต่อสุขภาพ ไม่สูบบุหรี่และหลีกเลี่ยงเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์

วิธีการขอความช่วยเหลือ

  • หากผู้เป็นแม่ทรมานกับปัญหาด้านอารมณ์หลังคลอด ควรติดต่อศูนย์สุขภาพแม่และเด็กในแถบที่อยู่อาศัยเพื่อทำการนัดหมายกับพยาบาลสำหรับการเข้าร่วมการประเมินเบื้องต้นและส่งต่อไปยังบริการต่าง ๆ ที่เหมาะสม
  • ปรึกษาแพทย์ครอบครัวสำหรับการประเมินและการจัดการเบื้องต้นและให้ส่งต่อไปยังบริการของผู้เชี่ยวชาญหากจำเป็น
  • พบจิตแพทย์หรือนักจิตวิทยาคลินิกภาคเอกชนสำหรับการประเมินและการรักษาอย่างมืออาชีพ
  • เข้าพบนักสังคมสงเคราะห์หรือที่ปรึกษาสำหรับการประเมินหรือการส่งต่อ

บริการรับปรึกษา / สายด่วน

  • สมาคมสะมาริตันส์ Befrienders Hong Kong
    2389 2222
  • บริการป้องกันการฆ่าตัวตาย
    2382 0000
  • สายด่วนกรมประชาสงเคราะห์ 24 ชั่วโมง
    2343 2255
  • สายตรงสุขภาพจิตโรงพยาบาลหลัก (24 ชั่วโมง)
    2466 7350

อื่น ๆ

กรมอนามัย: