(12/2019 मा संशोधन गरिएको विषयवस्तु)

अनुचित व्यवहारलाई व्यवस्थित गर्ने

सानो दुर्व्यवहारलाई एकदमै खराब हुनुबाट रोक्न समयमै समाधान गर्नुपर्छ। एकदमै प्राय:, यसलाई मध्यम तर प्रभावकारी तरिकाहरूमा गर्न सकिन्छ जस्तै सानो दुर्व्यवहारलाई वेवास्ता गर्ने। केही व्यवहार व्यवस्थापन रणनीतिहरू (उदाहरण, समय समाप्त) लाई गम्भिर समस्याको व्यवहारको लागि आरक्षित गरिएको हुँदा संयमित रूपमा प्रयोग गरिएको हुनुपर्छ। उनीहरूको बारम्बार प्रयोगले सम्भवत: अभिभावक-बच्चा प्रतिरोध हुन्छ र तीव्र भावना र अवस्थाहरू ल्याउँछ। तपाईंको बच्चाले नसुन्ने गरेको अवस्थामा सधैँ ब्याक-अप रणनीतिहरू राख्नुहोस्। तपाईंले उहाँसँग नियमहरू बारे छलफल गर्दा ब्याक-अप परिणामहरू बारे कुराकानी गर्नुहोस्। त्यसो गरेर, तपाईंले के गर्ने र उहाँलाई उहाँको व्यवहारको परिणामको लागि तयार गर्न अग्रीम रूपमा योजना गराउन सक्नुहुन्छ।

रोग लागेर उपचार गर्नुभन्दा रोग लाग्न नदिनु नै उपयुक्त हुन्छ

• तपाईंको बच्चाको अनुचित व्यवहारलाई सीमित गर्न आफ्नो घरलाई बच्चाबाट बचाउनुहोस् यसको मतलब बच्चाबाट बचाउने यन्त्रहरू स्थापित गर्ने जस्तै उसलाई खतरनाक ठाउँहरूबाट टाढा राख्न गेट राख्ने; वा तपाईंले उहाँको पहुँचबाट टाढा राख्नुभएका सम्पत्ति वा क्यान्डीहरू जस्ता कुराहरूलाई लक गर्ने।
• रचनात्मक क्रियाकलापहरूको तयार गर्नुहोस् जस्तै ब्लकहरू निर्माण गर्ने, चित्र बनाउने र उहाँलाई संलग्न गराउन खेलेको जस्तो गर्ने, उहाँ व्यस्त हुँदा, उहाँसँग उदास हुने, तपाईंको ध्यानाकर्षण को लागि रुने वा समस्यामा पर्ने थोरै समय हुनेछ।
• आफ्नो बच्चासँग नियम र तालिकाहरू सेट गर्नुहोस् जसकारण उहाँले नियमित रूपमा के अपेक्षा गरिएको छ भनी अध्ययन गर्न सक्नुहुन्छ। उदाहरणको लागि, उहाँको मनपर्ने TV कार्यक्रमपछि दाँत माझ्ने र सुत्नको लागि तयार हुने समय हुनेछ। उहाँसँग पुरस्कार र परिणामबारे कुराकानी गर्नुहोस्। तपाईं उहाँलाई समय हुनुभन्दा केही समय अगाडि तालिका बारे सम्झाउन सक्नुहुन्छ।

दुर्व्यवहारलाई व्यवस्थित गर्ने तरिकाहरू

1. योजनाबद्ध रूपमा बेवास्ता गर्ने

• तपाईंको बच्चाले केही हल्का समस्याको व्यवहार गर्दा जुन गैर-हानिकारक छ र ध्यानाकर्षण तान्ने हुन सक्छ (उदाहरण, झर्केर बोल्ने, तपाईंको प्रतिक्रियाको जाँच गर्दा हावामा खेलौनालाई उठाउने), तपाईंले आफ्नो पूरा ध्यान हटाउनुपर्छ - उहाँलाई हेर्ने वा चिच्याउने सहित।
• उहाँले एकपटक दुर्व्यवहार रोकेपछि, उहाँसँग कुराकानी गरेर तुरून्तै उहाँतर्फ ध्यान दिनुहोस् र उहाँको ध्यान वञ्चित गर्नुहोस्, उदाहरण, 'तपाईं एकदमै शान्त भएर खेल्ने राम्रो केटि हो। तपाईंलेले बार्बिलाई राम्रो कपडा लगाएदनिभयो। उहाँ कहाँ जाँदै हुनुहुन्छ?' सम्भव भएसम्म चाँडो उहाँको उपयुक्त व्यवहारलाई प्रशंसा गर्ने अवसर फेला पार्नुहोस्।
• तपाईंले यो रणनीतिको प्रयोग गर्दा, तयार रहनुहोस् कि तपाईंको बच्चाले तपाईंको ध्यानाकर्षण चाहनुहुन्छ भने व्यवहार समस्या प्रारम्भिक रूपमा खराब हुन सक्छ। लगातार गर्नुहोस् र वेवास्ता गरी राख्नुहोस्। उहाँले अध्ययन गरनुहुनेछ कि यसले काम गर्दैन र तसर्थ विस्तारै समस्याको व्यवहारलाई घटाउनेछ।

2. परिणामहरू

• चिच्याउने र बोल्ने जस्ता नकरात्मक अनुशासनहरूको प्रयोगको सट्टामा, तपाईंको बच्चाले नियमहरूको पालना नगर्दा विभिन्न परिणामहरूको पालना गर्न सकिन्छ (उदाहरणहरू तलको टेबलमा सूचिबद्ध छन्):
  • तार्किक परिणामहरू - तपाईंको बच्चाले नियमहरूको पालना नगर्दा, तपाईंले उहाँको स्वाधिकारलाई टाढा लैजान सक्नुहुन्छ जुन अवस्थासँग सुहाउँछ। सामान्यतया यसमा क्रियाकलाप वा खेलौना हटाउने कुरा समावेश हुन्छ जुन समस्याको केन्द्र हो।
  • शान्त समय - तपाईंको बच्चालाई क्रियाकलापको अन्तिममा लैजाउनुहोस्। उहाँलाई निश्चित समयावधिको लागि छेउमा बस्न दिनुहोस् जसकारण उहाँले अझै पनि अन्यलाई हेर्न सक्नुहुन्छ। शान्त समयको अवधिमा, उहाँतर्फ कुनै ध्यान दिनुहुँदैन। उहाँले बस्न अस्वीकार गर्नुहुन्छ भने, तपाईंले उहाँलाई विस्तारै सिटमा बसाल्न सक्नुहुन्छ।
  • समय समाप्त - परिणाम थप गम्भिर वा अशान्तिकारक व्यवहारमा लागू हुन्छ। बच्चालाई कोठामा वा अन्यबाट टाढा स्थानमा लैजाने बाहेक रणनीति शान्त समयसँग समान छ, स्थान सुरक्षित, राम्रो प्रकाश भएको र रूचिकर वस्तुहरूको कमी भएको हुनुपर्छ। तपाईंले समय समाप्तिको प्रयोग गर्दा, कहिल्यै पनि त्यसलाई बच्चालाई डराउन दिनको लागि कठिन सजायको रूपमा नराखनुहोस् वा उहाँलाई डराउन नदिनुहोस्।
• माथिका 3 परिणामहरूको प्रभावकारितालाई समयको अवधिद्वारा गिन्ती गरिँदैन। तार्किक परिणामले सामान्यतया 30 मिनेट भित्र उत्कृष्ट कार्य गर्छ। शान्त समय र समय समाप्तिको लागि, 5 मिनेट सामान्यतया साना बालबालिकाका लागि पर्याप्त लामो हुन्छ। शान्त समय र समाप्ति समय तपाईंको बच्चाले प्रतोरोध गर्न रोक्दा सुरु गर्नुपर्छ जसकारण उहाँलाई थाहा हुनेछ कि रोएर उहाँलाई शान्त समय र समाप्ति समयबाट निस्कन मद्दत गर्नेछैन। सेट गरिएको समयपछि, उहाँलाई क्रियाकलापमा फर्कन दिनुहोस् र त्यहाँ उपयुक्त व्यवहार हुँदा सम्भव भएसम्म उहाँको प्रशंसा गर्नुहोस्। उहाँ सेट गरिएको परिणामबाट बाहिर आउँदा उहाँलाई फेरि उदास हुनुबाट रोक्नको लागि उहाँलाई तुरून्तै सल्लाह नदिनुहोस्।
• तलको टेबलले नियमहरूलाई पालना नगरिकन समस्याको सामना गर्ने चरणहरूलाई देखाउँछ:

'उच्च जोखिम' भएका अवस्थाहरूको सामना गर्ने

निश्चत अवस्थाहरूमा प्राय: समस्याको व्यवहार हुन्छ भने, जस्तै तपाईंको बच्चा सुपरमार्केटमा हुँदा तपाईंको बच्चा डौडिनुहुनेछ, यी 'उच्च जोखिम' भएका अवस्थाहरू हुन्। तपाईंलाई हुने व्यवहारको मौकालाई कम गर्न अग्रिम रूपमा तयार हुन आवश्यक पर्नेछ। आफ्नो बच्चासँग अवस्थाको लागि नियमहरू बारे कुराकानी गर्नुहोस्। निम्न नियमहरूको लागि पुरस्कारहरू र दुर्व्यवहारको लागि परिणाम सेट गर्नुहोस्। तपाईंले उहाँलाई मनोरञ्जन गराउन केही खेलौना वा रमाइलो क्रियाकलापहरू तयार गर्नुहोस्। तपाईंले उहाँलाई सुपरमार्केटमा गाडी धकाल्न मद्दत माग्न सक्नुहुन्छ, उहाँसँग सामानहरूको रङको बारेमा कुरा गर्न सक्नुहुन्छ वा बाटोहरूको संख्या गिन्ती गर्न भन्न सक्नुहुन्छ। उहाँको सही व्यवहारलाई तुरून्तै पुरस्कार दिनको लागि तपाईंले स्टिकर वा छापहरू आफूसँग लिएर आउन सक्नुहुन्छ। राम्ररी व्यवहार गरेकोमा उनको प्रशंसा गर्नुहोस्। सुरुमा, आयोजित क्रियाकलाप संक्षिप्तको समय राख्नुहोस्। उहाँले प्रगति देखाएपछि क्रमश बसोवासको समय बढाउन सकिन्छ। स्थिति पछिको उहाँको व्यावहारलाई उहाँसँग समीक्षा गर्नुहोस्। बच्चालाई प्रोत्साहन दिनको लागि, अर्को पटक सुधार गर्नुपर्ने क्षेत्रको बारेमा छलफल गर्नु पहिले उहाँले गरेको राम्रो कुराहरूको लागि उहाँको प्रशंसा गर्नुहोस्।

तपाईंको बच्चासँग आफ्नो राम्रो सम्बन्ध छ भने मात्र सकरात्मक व्यावहार व्यवस्थापन रणनीतिले काम गर्छ भन्ने कुरा सम्झनुहोस्। उहाँको सकरात्मक व्यावहारमा ध्यान दिनुहोस्, उहाँसँग कुरा गर्नुहोस् र रमाइलो गर्नुहोस्। यसो गरेर, त्यहाँ बच्चामा पनि कम व्यवहार समस्या हुनेछ।

कृपया पालन-पोषण श्रृंखला 15 को तपाईंको प्रिस्कूल को व्यवहार व्यवस्थित गर्ने I पुस्तिकाबाट सन्दर्भ लिनुहोस्।

हामीसँग गर्भवती आमाबुवा, शिशु र प्रिस्कूल बालबालिकाका आमाबुवाहरूका लागि 'सुखद पालन-पोषण!' कार्यशालाहरूका श्रृंखला र पुस्तिकाहरू छन्। कृपया जानकारीको लागि हाम्रो स्वास्थ्य स्याहार कर्मचारीलाई सम्पर्क गर्नुहोस्।