(12/2019 मा संसोधन गरिएको विषयवस्तु) (06/2020 मा फेरि प्रिन्ट गरिएको)

6 महिनाको उमेरपछि, तपाईंको बच्चाले अझै पनि प्रत्येक दिन सुतेर धेरै समय बिताउनुहुन्छ। बच्चा सुत्ने समयमा सुत्न मान्नुहुन्न वा सुत्न कठिन हुन्छ भने, तपाईं त्यसको बारेमा चिन्ति़ हुन सक्नुहुन्छ। उहाँ मध्य रातमा धेरै पटक उठ्नुहुन्छ भने, तपाईं सम्भावित रूपमा एकदमै थकित महसुस गर्नुहुनेछ। सुत्ने समस्याले बालबालिकालाई मात्र असर नपारी परिवारलाई पनि विभिन्न पक्षहरूमा असर पार्छ। तपाईंको बच्चालाई माथिको कुनै पनि समस्या छ भने, तपाईंले त्यसका कारणहरू पत्ता लगाउन सक्नुहुन्छ…

किन सुत्ने समयमा समस्याहरू हुन्छन्?

1. बच्चा सुत्नको लागि अभिभावकहरूको हस्तक्षेपमा निर्भर रहनुहुन्छ
   

   तपाईंको बच्चा सुत्नको लागि सुत्नको लागि स्तनपान गराउने, मुसार्ने, समात्ने तथा घुमाउने, विस्तारै थपथपाउने वा हिड्ने जस्ता तपाईंको ह्याण्डलिङमा निर्भर रहनुहुन्छ भने। यी अभ्यासहरू एकपटक बानी बनेपछि, यसले उहाँको स्वयम्-आरामदायक क्षमतालाई मात्र प्रभाव नपारी, उहाँ सुत्नको लागि पूर्ण रूपमा तपाईं र तपाईंको साथमा निर्भर रहनुहुन्छ। तपाईंको बच्चा मध्य रातमा उठ्दा उहाँलाई सुत्ने समयमा सुताउनको लागि गरिने प्रक्रियाका तरिका(हरू) लाई दोहोर्याउन पर्छ। उहाँ आफै सुत्न नसक्ने भएकोले, उहाँ तपाईंको मद्दत खोज्न रून वा सङ्केत दिन सक्नुहुन्छ। यसले तपाईंलाई तपाईंको निद्रा खर्च गर्न समय बिताउन र प्रयास गराउन सक्छ।

   यो समस्यालाई सम्हाल्न, तपाईंले आफ्नो बच्चालाई स्वयम्-शान्त हुने क्षमताको विकास गर्न दिन आवश्यक पर्छ। तपाईंले "तपाईंको बच्चा रातिको अवधिमा रूनुहुन्छ भने" मा व्याख्या गरिएका विधिहरू अपनाउन सक्नुहुन्छ।

2. सामान्य तालिकाको अवरोध
   

   स्याहारकर्ताको परिवर्तन, अस्पताल भर्ना र दैनिक क्रियाकलापहरूमा अन्य परिवर्तनहरूले सामान्य तालिकालाई अवरोध गर्छ।

   देखिएका सुत्ने समस्याहरू सामान्यतया अस्थायी हुन्छ र प्राय: एकपटक नियमित तालिका पुन: स्थापित गरिसकेपछि आफै सही हुन्छ। स्याहारकर्ताले सरल संक्रमणलाई सुनिश्चित गर्न बच्चाको सामान्य तालिकाहरूलाई बुझ्ने र दृढ रहने प्रयास गर्नुपर्छ।

3. बिमारी वा असहजता
   

   तपाईंको बच्चालाई शारीरिक असहजता वा पीडा हुन्छ भने तपाईंको बच्चा उठेर रहन र रून सक्नुहुन्छ। उहाँ रोइरहनुहुन्छ भने तपाईंलाई चिकित्सा सुझाव खोज्न आवश्यक हुन्छ।

4. सुत्नुभन्दा अघि धेरै वा थोरै खुवाउने
   

   अत्याधिक खुवाउनाले शारीरिक असहजता हुन सक्छ र तसर्थ सुत्नमा कठिनाइ हुन्छ। अर्को तर्फ, तपाईंको बच्चा भोको हुनुहुन्छ भने उहाँ उठिरहन सक्नुहुन्छ। तपाईं आफ्नो बच्चाका सङ्केत र आवश्यकताहरूसँग जति परिचित बन्नुहुन्छ, तपाईंलाई उहाँको भोक कसरी समायोजन गर्ने भन्नेबारे थाहा हुन्छ।

5. दैनिक जीवनमा तालिकाको कमी
   

   तपाईंको बच्चासँग दैनिक तालिकाको कमी हुन्छ भने, उहाँलाई सुत्ने तालिकामा कठिन हुन सक्छ। स्याहारकर्ताहरूसँग आफ्नै दैनिक तालिका हुँदा, बच्चाको तालिका सजिलैसँग स्थापित गर्न सकिन्छ।

   बच्चाको सुत्ने समस्याहरूको लागि कुनै एकल तरिका छैन। सम्भव भएसम्म आफ्नो बच्चाको लागि सुत्ने समयको तालिका स्थापित गर्नु सबैको आधार हो। तपाईंले विवरणहरूको लागि "लोरी 1—नियमित निन्द्राको ढाँचाहरूको विकास गर्ने' मा सन्दर्भ गर्न सक्नुहुन्छ। आफ्नो परिवार सदस्यहरूसँग छलफल गर्नुहोस् र निरन्तर रूपमा सँगै कार्य गर्नाले मद्दत मिल्न सक्छ।

तपाईंको बच्चा रातको अवधिमा रुनुहुन्छ भने

प्रारम्भिक महिनामा, तपाईंको बच्चा मध्य रातमा बिस्तरामा राखिसकेपछि पनि रुन्छ भने, तपाईं जान चाहनुहुन्छ र कुने विशेष कारण छ कि भनी जाँच गर्न चाहनुहुन्छ उदाहरण, डायपर चिसो छ वा उहाँ भोको हुनुहुन्छ। वस्तुहरूको जाँच गर्दा, उहाँलाई तपाईंको अनुहार हेर्न दिनुहोस् र तपाईंको सभ्य आवाज सुन्न दिनुहोस्। त्यसो गर्नाले, तपाईंले उहाँलाई सहज गराउन र शान्त पार्न सक्नुहुन्छ।

धेरैजसो बच्चाहरूलाई 3 देखि 6 महिनासम्म रातिमा स्तनपान गराउन आवश्यक पर्छ। तपाईंले बच्चाले पहिले नै रातमा स्तनपान गर्नुभएको छ र तपाईंलाई थाहा छ कि उहाँ बिमार वा पिडामा हुनुहुन्न भने, उहाँलाई सहज बनाएनर वा उहाँसँग खेल्नाले रातको अवधिमा उहाँ रुदा प्रतिक्रिया जनाएर गल्तीले उहाँ रिदा पुरस्कृत गर्न सकिन्छ र उहाँलाई लामो समयसम्म रातमा उठ्ने बनाउन सकिन्छ। तपाईंले उहाँ रुदा प्रतिक्रिया जनाउनुभन्दा अगाडि केही समय प्रतीक्षा गर्ने प्रयास गर्नुहोस्। तपाईंमा निर्भर रहनुको सट्टामा आफूलाई सहज बनाउनको लागि उहाँलाई अध्ययन गर्नमा मद्दत गर्न, तपाईंले लिन सक्ने तीन दृष्टिकोणहरू निम्न छन्:

1. तपाईं समयमा उहाँसँग एक मिनेट भन्दा धेरै रहनको लागि निरूत्साहित गर्दा तपाईं उपलब्ध हुनुहुनेछ र ध्यान दिनुहुनेछ भनी यो दृष्टिकोणले तपाईंको बच्चालाई बुझाउँछ। तपाईंको बच्चालाई बिस्तरामा राखेपछि वा उहाँ रातिको समयमा रुनुहुन्छ भने, सिधै प्रतिक्रिया नजनाउनुहोस्। उहाँ केही समयमा शान्त हुन सक्नुहुन्छ र केही मिनेटपछि फेरि सुत्न सक्नुहुन्छ। उहाँ 5 मिनेटपछि पनि अझै रुदै हुनुहुन्छ भने, तपाईं उहाँलाई नउठाइकन शान्त पार्न फर्कन सक्नुहुन्छ। उहाँ अझै पनि रुदै हुनुहुन्छ भने केही समयपछि छोड्नुहोस्। तपाईं फेरि उहाँ रुदा गएर जाँच गर्नुभन्दा अगाडि लामो समयसम्म प्रतीक्षा गर्नुहोस्। तपाईंका जाँचहरू बीच समयलाई बढाउनाले तपाईंको बच्चालाई आफै सहज हुन सिक्नमा मद्दत गर्छ। यो विधिको भाव भनेको स्याहारकर्ताले बच्चाको जाँच गर्नुभन्दा अगाडि लामो समयसम्म प्रगतिशील रूपले प्रतीक्षा गर्ने र बच्चालाई व्यवस्थित गराउन छोटो समय मात्र बिताउनुहुन्छ र उहाँलाई निद्रालु बनाएर राख्ने तर बिस्तरामा एक्लै उठ्ने।
2. स्याहारकर्ता प्रारम्भिक रूपमा कोठामा बच्चासँग बस्नुहुन्छ वा उहाँको बिस्तरामा पनि। बच्चा स्वतन्त्र रूपमा सुत्न सिकेपछि, स्याहारकर्ताको उपस्थिति विस्तारै बच्चाको कोठाबाट हटाइन्छ।
   

   तपाईंको बच्चाको कोट सीमित स्थानको नजिकै राख्न सकिँदैन वा तपाईंलाई आफ्नो रोइरहेको बच्चालाई छोड्न व्यग्रता महसुस भइरहेको छ भने, तपाईंले यो सभ्य पहुँच मनपराउन सक्नुहुन्छ। उहाँ बिमार वा खतरामा नहुँदसम्म तपाईं उहाँको बिस्तरामा बस्नुपर्छ र आफू सुतेको जस्तो नाटक गर्नुपर्छ तथा उहाँ रुदा बेवास्ता गर्नुपर्छ।

   त्यसलाई कार्यमा ल्याउन तपाईंका परिवार सदस्यहरू बीचमा निरन्तर र लगातार व्यवस्थापनको आवश्यक पर्छ।

3. तपाईंको बच्चाले अस्वस्थ महसुस गरेको छैन वा डाइपरहरू परिवर्तन गर्न आवश्यक छ भनी सुनिश्चित हुनुहोस्, उहाँका विरोधहरूमा प्रतिक्रिया नजनाउनुहोस् वा उहाँको कोठमा गएर जाँच गर्नुहोस्। यसले उहाँलाई हानी पुर्याउने छैन तर आफै कसरी सुत्ने भनी द्रुत रूपमा अध्ययन गर्न मद्दत गर्छ। उहाँले तपाईंको ध्यानाकर्षण गर्नमात्र रोइरहेको छ जस्तो लाग्छ भने तपाईंले यो दृष्टिकोणको पहुँच गर्न सक्नुहुन्छ।

   स्याहारकर्ताहरू रूवाईको गहन र अवधिमा हुने प्रारम्भिक वृद्धिको लागि तयार रहनुपर्छ। यो दृष्टिकोणको प्रयोग गर्दा उक्त व्यवहारलाई सामान्य मानिन्छ र स्याहारकर्ताहरूले निरन्तर रूपमा र लगातार रणनीति लागू गर्दा फेड आउट हुनेछ।

तपाईंको बच्चालाई कुनै पनि क्षति नपुर्याइकन वा उहाँसँग तपाईंको सम्बन्धलाई अवरोध नगरिकन सत्ने समस्याहरू र रातिमा उठ्ने शिशुको बानीलाई व्यवस्थित गर्नमा प्रभावकारी हुन माथिका दृष्टिकोणहरूलाई अनुसन्धान प्रमाणद्वारा समर्थन गरिन्छ। तिनीहरूले तपाईंको बच्चालाई उत्कृष्ट सुत्ने बानी बनाउन र तपाईं दुवैको कल्याणमा मद्दत गर्छ।

विभिन्न विशेषज्ञहरूसँग विभिन्न सुझावहरू हुन्छन् र कुनै एकल उत्कृष्ट तरिका छैन। तपाईंले आफूलाई एकदमै सहज हुने र तपाईंको बच्चाको मनोदशालाई उत्कृष्ट रूपमा सुहाउने रणनीति छनोट गर्नुपर्छ। तपाईंले जुन दृष्टिकोण प्रयोग गरे तापनि, तपाईं निरन्तर हुनुपर्छ र त्यसको पालना गर्नुपर्छ। तपाईंको बच्चाले चिच्याउनाले तपाईंले उहाँलाई फेरि उठाउनुहुन्छ भनी सिक्छ भने, उहाँ स्वतन्त्र रूपमा सुत्न सिक्नेछैन। त्यसपछि तपाईंले बढिरहेको सुत्ने समस्याको दुष्चक्रमा फेला पार्नुहुनेछ।

सुताई सम्बन्धी समस्याहरूलाई व्यवस्थित गर्दा, आफ्नो ख्याल राख्न एकदमै महत्त्वपूर्ण हुन्छ। तपाईंका रणनीतिहरूको सफलता तपाईं र सहकार्य र तपाईंको परिवारको सहायतामा एकदमै निर्भर रहन्छ। तपाईंसँग तपाईंको बच्चाको सुताई बारे कुनै पनि चिन्ता छ भने, तपाईंले चिकित्सा पेशेवरहरूबाट सुझाव खोज्नुपर्छ।

हामीसँग गर्भवती अभिभावक, शिशु र प्रिस्कूल बालबालिकाका अभिभावकका लागि “सुखद पालन-पोषण!" कार्यशालाहरूका श्रृंखला र पुस्तिकाहरू छन्। कृपया जानकारीको लागि, हाम्रो स्वास्थ्य स्याहार कर्मचारीलाई सम्पर्क गर्नुहोस्।

मेरो बच्चालाई रातको समयमा स्तनपान गराउन आवश्यक पर्छ?

नवजात शिशुहरूको पाचन प्रणाली र भोक अझै विकसित हुन बाँकी छ। बारम्बार तर थोरै स्तनपान उनीहरूलाई राम्रो हुन्छ। उनीहरूको रात-दिनको आवर्तन भनेको विकास हुनाले, उनीहरूलाई मध्यरातमा भोक लाग्न सक्छ र स्तनपानको आवश्यक पर्छ।

बच्चाहरूमा दिन-रातको आवर्तनको विकास भएपछि, उनीहरूले पोषक तत्वहरूको लागि दिनको समयमा धेरै खान्छन् तर रातको समयमा विस्तारै कम गर्छन्। 3-6 महिनाको उमेरपछि, धेरैजसो बच्चाहरूले दिनको अवधिमा पर्याप्त स्तनपान प्राप्त गर्छन् र रातको समयमा स्तनपान गराउन आवश्यक पर्दैन। तपाईंको बच्चाले थोरै समयसम्म स्तनपान गर्नुहुन्छ भने उहाँ मध्य रातमा फेरि सुत्न सक्नुहुन्छ, तपाईंको बच्चालाई सम्भावित रूपमा भोक नलाग्न सक्छ तर उहाँलाई फेरि सुताउन तपाईंलाई सहज पार्नको लागि अनुरोध गर्नुहुन्छ। तपाईंको बच्चालाई रातिमा स्तनपान गराउनु समस्या हो भने, तपाईंले उहाँलाई रातिमा स्तनपान नगराउन निम्न रणनीतिहरूको प्रयास गर्न सक्नुहुन्छ*:

स्तनपान गराउने बच्चाहरूको लागि:

• तपाईंको बच्चाले 5 मिनेट भन्दा कमसम्म स्तनपान गर्नुहुन्छ भने रातिमा स्तनपान गराउन रोक्नुहोस्। उहाँलाई व्यवस्थित गराउन अन्य आराम दिने विधिहरू अपनाउनुहोस्
• उहाँले 5 मिनेट भन्दा धेरै समयसम्म स्तनपान गर्नुहुन्छ भने, तपाईंले स्तनपान गराउने समयलाई विस्तारै आगामी 5-7 दिनमा घटाउन सक्नुहुन्छ
• त्यसपछि प्रत्येक दुई रातमा स्तनपान गराउने समयलाई 2-5 मिनेटमा घटाउनुहोस्
• प्रत्येक छोटो स्तनपानपछि उहाँलाई सुताउनुहोस्
• तपाईंको बच्चाले 5 मिनेट भन्दा कम समयमस्म स्तनपान गर्दा, सबै गरेर रातको स्तनपानलाई कम गर्नुहोस्

बोतलबाट स्तनपान गराउने बच्चाहरूको लागि:

• तपाईंको बच्चाले 60ml भन्दा कम स्तनपान गर्नुहुन्छ भने रातीमा स्तनपान गराउन रोक्नुहोस्। उहाँलाई सुताउन अन्य आराम दिने विधिहरू अपनाउनुहोस्
• उहाँले 60ml भन्दा धेरै दुध पिउनुहुन्छ भने, तपाईंले दुधको मात्रालाई विस्तारै आगामी 5-7 दिनमा घटाउन सक्नुहुन्छ
• त्यससपछि प्रत्येक दुई रातमा 20-30ml मा दुधको मात्रालाई कम गर्नुहोस्
• उहाँलाई प्रत्येक छोटो स्तनपानपछि सुताउनुहोस्
• तपाईंको बच्चाले 60ml भन्दा कम दूध पिउँदा, सबै गरेर रातिमा स्तनपान गराउन रोक्नुहोस्

*सन्दर्भ: सामुदायिक बाल स्वास्थ्य केन्द्र, Royal Children’s Hospital (2012-2016)। शिशु शयन इअध्ययन कार्यक्रम मेल्बोर्न: RCH.